‘Wees niet bang je vrouw Maria bij te nemen’ Matth. 18:20

Angst is in een heel sterke emotie. Ik moet denken aan de angst die ons kleinkind pas ervaarde toe hij dacht dat we verdwaald waren in een museum en we de uitgang niet zo snel konden vinden. In ons volwassen leven kan angst heel verborgen aanwezig zijn waardoor je allerlei moeilijke situaties die mogelijk angst opleveren uit de weg gaat. Bij sommigen is dat zo drastisch dat ze geen mensen willen ontmoeten, de telefoon niet opnemen en de deur niet meer uitgaan. Maar soms is angst ook heel openlijk aanwezig, bij een black-out, als de angst je onverwachts overvalt, of als er iets gebeurt waar jij niet op weet te reageren bijvoorbeeld in een vergadering.

Natuurlijk is er ook een positieve kant aan angst. Het kan je ook helpen om problemen te voorkomen, als je als kind voor het eerst met elektriciteit in aanraking komt. Hier willen we het vooral hebben over de negatieve kanten van de angst.

Angst bij beslissingen

Wat me opvalt is dat angst heel sterk naar voren kan komen bij het maken van een beslissing. Zoals bij een huwelijk, een job of studie. Dat komt omdat je bij een keuze altijd jezelf als persoon op het spel zet. Uit de keuzes die je maakt (huwelijk, aankoop huis, auto, studie, job, verhuizing) blijkt immers hoe competent je bent, maar ook je integriteit, hoe verstandig je bent, of je capabel bent om verantwoording te dragen voor je keuze, worden dan zichtbaar.

Het Bijbelverhaal

Jozef hoorde dat zijn aanstaande vrouw zwanger was, en dit gegeven maakte dat voor de belangrijkste keuze in zijn leven kwam te staan. Hoe gaat hij die maken? Hij zag drie mogelijkheden. Of hij moest naar het gerecht stappen en er een publieke zaak van maken, of haar huwen, of haar in stilte verlaten. En het was deze laatste optie die hem het meest voor de hand lag, want de eerste optie zou slecht voor Maria aflopen en bij de tweede stond zijn eigen reputatie op het spel.

In vers 19 lezen we dat een rechtschapen (of rechtvaardig) mens was die Maria niet in opspraak wilde brengen. Zou zijn integriteit hem hier helpen om de juiste keuze te maken? Dat is ook een belangrijke vraag voor ons. Gaan integriteit, een goed karakter, een sterke moraal ons helpen om de juiste levenskeuzes te maken? In het geval Jozef blijkbaar niet. Want er was een engel nodig om hem op andere gedachten te brengen.

Dit is de eerste les die we uit dit verhaal halen. God wil dat we verder komen in ons leven. We zijn voor een doel geschapen en al onze competenties zullen pas tot zijn recht komen als we dat doel gaan zien. En nu komt het: onze bestemming ligt verder dan onze integriteit kan reiken. Integriteit en innerlijke zuiverheid zijn mooi, goed en nodig, maar ze kunnen ons ook vasthouden binnen een bepaalde reikwijdte. Ze maken dan dat we veiligheid en comfort zoeken en niet buiten de veilige kring van wat we kunnen overzien gaan. Integriteit is veilig. Want wat kan er misgaan als je het goed bedoeld? Goede motivaties leiden toch vanzelf tot goede uitkomsten?

God vraagt een beslissing van Jozef die verder gaat dan zijn integriteit. Een keuze die hem uit zijn comfortzone haalt, waarbij hij de controle opgeeft, een keuze die om moed vraagt. God zegt tegen hem: ‘Jozef je integriteit is fantastisch, maar als ik met jou tot mijn doel wil komen zul je iets anders nodig hebben: ‘MOED’.

Moed is iets anders dan roekeloosheid. Moed is (zoals de filosoof Kierkegaard zegt) juist de angst voelen en doorvoelen en dan pas de sprong wagen.

Jozef stond voor een hartverscheurende keuze. Welke beslissing hij ook zou nemen, het zou hem pijn doen. Hij besefte wat de gevolgen van elke optie was en hij wist dat geen van deze keuzes hem binnen de veiligheid van zijn integriteit hield. Welke keuze zou hij maken? Het zou van beslissende invloed zijn op het verloop van het kerstverhaal maar ook op de geschiedenis van de mensheid. Hier heeft God een mens voorbereid om een beslissende rol te spelen in het bevrijdingsverhaal van deze planeet. Welke keuze gaat hij maken? Als hij blijft binnen het verhaal van zijn integriteit is zijn rol voorbij en gaat het verkeerd aflopen.

Hoe gaat God hem hierin helpen zodat hij de juiste keuze maakt en voor moed kiest?

God stuurt een engel. En deze legt hem uit hoe het werkelijke verhaal er uit zien en hem het waarom van het gebeuren aantoont. Maria is zwanger van de Heilige Geest en zij zal een zoon baren die het volk gaat redden van hun zonden. En Jozef, jij moet je verantwoording nemen en hem als vader de naam Jezus gaan geven. In deze boodschap komen drie dingen naar voren:

• Jozef, er is iets prachtigs aan de hand. God grijpt in binnen de mensengeschiedenis. De beloften van het Oude Testament gaan nu in vervulling. De Messias komt eraan en o.a. de belofte die via de profeet Micha werd gegeven wordt nu vervuld.

• Jozef, jij en Maria spelen een hoofdrol in de redding van het volk. Jullie gaan ervoor zorgen dat de Messias veilig opgroeit en dat Hij zijn taak later op zich kan nemen.

• Neem Maria tot je als vrouw, met alle gevolgen van dien. Durf het aan. Kies voor moed, neem het risico, wat ook de gevolgen zijn. Heb vertrouwen.

Dat laatste is ook onze verantwoordelijkheid. God heeft een plan, maar Hij neemt altijd een risico, omdat Hij de mens erbij wil betrekken. De mens is dus geen willoze marionet, maar kan het plan dwarsbomen of uitstellen. Jozef deed wat de engel van de Heer hem had opgedragen. Oef, gelukkig voor ons. Want hij had ook kunnen zeggen: ‘het is maar een droom, wat absurd: zwanger van de Heilige Geest, wie verzint er zoiets’. Jozef waagt de sprong. Hij doet wat de engel zegt. Net als Maria geeft hij zich over ook al weet hij niet waar dit in zal uitmonden.

Wat betekent dit voor ons?

Ik merk dat veel mensen met angst zitten en dat eigenlijk elke foute beslissing in ons leven uit angst voorkomt.Laat mij als voorbeeld iets mogen zeggen over partnerrelaties. Veel echtscheidingen zijn niet nodig. Waarom vecht men niet als het misgaat? Waarom blijft men binnen de cirkel van de eigen rechtschapenheid en houdt men zo controle? Hoewel we dat best begrijpen, nodigt God ons uit om moed te tonen, iets te durven, risico te lopen. Soms moet je je integriteit op het spel zetten, op het water wandelen, door het vuur te gaan voor elkaar.

Wat vraagt de engel vandaag aan jou? Welke stap moet jij nemen? Dat kan zijn binnen je relatie, maar ook op je werk, je studie of je geloof?

Ken je je angsten? Vaak wijst de angst naar de keuze die je moet maken. Onderken de uitdaging waar je voor staat. Als je je angsten ontkent zullen ze je sowieso naar de verkeerde beslissing leiden. Ken je ze, dan sta je voor de keuze: luister ik naar de angst of kies ik voor de moed.

Elke crisissituatie daagt ons uit tot een keuze. Net als bij Jozef staan ons gelukkig twee hulpbronnen ter beschikking:

• God overtuigt ons uit Zijn Woord. Jozef krijgt een aanwijzing door de profetie van Micha voorgeschoteld te krijgen. God spreekt allereerst door zijn Woord tot ons, hoeveel andere manieren er ook zijn. Het is trouwens ook de enige toetssteen om te ontdekken of de andere stemmen juist zitten.
• De Heilige Geest wil ook op een directe persoonlijke manier tot ons spreken. Hoe weet je nu of het de Heilige Geest is? Het eerste wat Hij tegen je zegt is ‘Wees niet bang’. Een stem die angst creëert is niet van Hem. Het is niet de stem van de criticus in je, niet de stem van de schuld of de schaamte, het is niet je geweten. ‘We hebben een Geest ontvangen, niet om opnieuw te vrezen, maar te bidden Abba, pappa’. De Heilige Geest schept allereerst een veilige intieme betrokkenheid naar God toe. Zolang wij bang zijn voor God, zullen we ook bang zijn voor de keuzes die we moeten maken. We zijn vrienden van Jezus geworden en Hij nodigt ons uit ‘blijf in mijn liefde’.

Tenslotte

Wat voor ons persoonlijk geldt is ook waar voor ons kerken. Het probleem is niet dat we zondig zijn, dat we niet perfect zijn. Het omgekeerde is eerder waar, we zijn zo integer en rechtschapen dat we erin opgesloten zijn. Ik zie vandaag prachtige leiders in onze kerken: integer en verstandig en vooral heel rustig. Het ontbreekt hen echter aan moed. De angst overheerst. We zullen weer enge dingen moeten doen, op avontuur moeten gaan. Vanaf het begin van de Bijbel tot nu toe daagt God ons uit om uit onze veiligheid te stappen en dingen te wagen: Abraham, Mozes, Gideon, David, Daniel en de apostelen. Hun geloof bleek uit de stappen die ze ondernamen.

De voorzieningen liggen klaar

µWe staan op een kruispunt. Als Jezus tegen zijn discipelen zegt ‘geef gij hen te eten’, heeft Hij allang een voorziening getroffen om de menigte te voeden met vijf broden en twee vissen. Als Jozef geroepen wordt, heeft God allang de regie in handen. Hij regelt de plaats van geboorte in Bethlehem, Hij bewerkte al op voorhand de wijzen uit het oosten dat ze de ster moesten volgen en geschenken moesten brengen naar Jozef en Maria, zodat deze veilig naar Egypte konden vluchten. Als God je roept, liggen de voorzieningen al klaar. Stap erin.

Gerrit Houtman, december 2019